In het kort
LVB of zwakbegaafdheid is vaak onzichtbaar, maar heeft grote impact op werk en welzijn. Deze blog helpt professionals in zorg, onderwijs en sociaal domein signalen te herkennen, overvraging te voorkomen en passend te reageren.
In veel werkomgevingen, van zorg tot onderwijs en sociaal domein, kom je mensen tegen die moeite hebben met meekomen. Soms zit daar iets onder dat je niet direct ziet: een licht verstandelijke beperking (LVB) of zwakbegaafdheid. Het lastige? Het is vaak niet aan iemands uiterlijk of taalgebruik af te lezen. Daardoor worden mensen overschat, met alle gevolgen van dien.
Wat je kunt zien, en wat vaak onzichtbaar blijft
Mensen met een LVB of zwakbegaafdheid gebruiken soms taal die hen slimmer doet lijken dan ze zich voelen. Ze praten mee, maar begrijpen niet altijd wat er precies wordt gezegd. Veel van hen merken dat dingen die voor anderen vanzelf gaan, voor hen lastig zijn. Toch geven ze dit niet snel toe. Ze verbergen hun onzekerheid, lopen op hun tenen en doen hard hun best om ‘mee te komen’.
Dat kost energie. En als het steeds niet lukt, volgen faalervaringen, frustratie en een negatief zelfbeeld. Die overvraging heeft impact op motivatie én ontwikkeling. Daarbij voelen leeftijdsgenoten vaak haarfijn aan dat iemand ‘anders’ is, wat kan leiden tot uitsluiting of pesten.
Waarom vroegsignalering essentieel is
Hoe eerder je een LVB of zwakbegaafdheid herkent, hoe beter je kunt ondersteunen. De geüpdatete Handreiking Vroegsignalering van het Netwerk Gewoon Meedoen helpt hierbij. Hierin zijn signalen, screeningsinstrumenten en verdiepende diagnostiek overzichtelijk gebundeld. Voor iedereen die werkt met jeugdigen, (jong)volwassenen of cliënten voor wie passend contact essentieel is.
Wat kun je signaleren?
De handreiking onderscheidt directe en indirecte signalen:
1. Directe signalen
Moeite met lezen, schrijven of rekenen; beperkte sociale vaardigheden (zoals het oplossen van conflicten); en praktische uitdagingen zoals persoonlijke verzorging, omgaan met geld of reizen met OV.
2. IQ-indicatie
Een IQ tussen 50-70 duidt op een LVB, tussen 70-85 op zwakbegaafdheid. Maar let op: een IQ-score is slechts een momentopname. Sociaal aanpassingsvermogen en emotionele ontwikkeling zeggen vaak meer over de juiste ondersteuning.
3. Indirecte signalen
Emotionele ontwikkeling die achterloopt op de kalenderleeftijd, moeite met logisch redeneren of het richten van aandacht. Bij (jong)volwassenen kun je denken aan een klein netwerk, weinig zelfredzaamheid of een voorkeur voor kinderlijke bezigheden.
Waarom dit ertoe doet
In jouw werk wil je mensen écht begrijpen. Maar wat als iemand zich groter voordoet dan hij of zij aankan? Dan is vakmanschap nodig. Weten waar je op moet letten. Op tijd signaleren. En contact maken op het juiste niveau: zonder oordeel, mét oog voor wat wél mogelijk is.
Meer leren over het begeleiden van mensen met een LVB of zwakbegaafdheid? Ontdek onze training LVB. Want omgaan met bijzonder gedrag? Dat vraagt nét iets anders.
